Platin

Platin, 78Pt
Tính chất chung
Tên, ký hiệu	Platin, Pt
Phiên âm	/ˈplæt.n.əm/ or /ˈplæt.nəm/
Hình dạng	Xám trắng
Platin trong bảng tuần hoàn
Pd ↑ Pt ↓ Ds Iridi ← Platin → Vàng
Số nguyên tử (Z)	78
Khối lượng nguyên tử chuẩn (Ar)	195,084
Phân loại	kim loại chuyển tiếp
Nhóm, phân lớp	10, d
Chu kỳ	Chu kỳ 6
Cấu hình electron	[Xe] 4f14 5d9 6s1
mỗi lớp	2, 8, 18, 32, 17, 1
Tính chất vật lý
Màu sắc	Xám trắng
Trạng thái vật chất	Chất rắn
Nhiệt độ nóng chảy	2041,4 K ​(1768,3 °C, ​3214,9 °F)
Nhiệt độ sôi	4098 K ​(3825 °C, ​6917 °F)
Mật độ	21,45 g·cm−3 (ở 0 °C, 101.325 kPa)
Mật độ ở thể lỏng	ở nhiệt độ nóng chảy: 19,77 g·cm−3
Nhiệt lượng nóng chảy	22.17 kJ·mol−1
Nhiệt bay hơi	469 kJ·mol−1
Nhiệt dung	25,86 J·mol−1·K−1
Áp suất hơi P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k ở T (K) 2330 (2550) 2815 3143 3556 4094
Tính chất nguyên tử
Trạng thái oxy hóa	6, 5, 4, 3, 2, 1, -1, -2 ​base nhẹ
Độ âm điện	2,28 (Thang Pauling)
Năng lượng ion hóa	Thứ nhất: 870 kJ·mol−1 Thứ hai: 1791 kJ·mol−1
Bán kính cộng hoá trị	thực nghiệm: 139 pm
Bán kính liên kết cộng hóa trị	136±5 pm
Bán kính van der Waals	175 pm
Thông tin khác
Cấu trúc tinh thể	​Lập phương tâm mặt
Độ giãn nở nhiệt	8,8 µm·m−1·K−1 (ở 25 °C)
Độ dẫn nhiệt	71,6 W·m−1·K−1
Điện trở suất	ở 20 °C: 105 n Ω·m
Tính chất từ	Thuận từ
Mô đun Young	168 GPa
Mô đun cắt	61 GPa
Mô đun khối	230 GPa
Hệ số Poisson	0,38
Độ cứng theo thang Mohs	3,5
Độ cứng theo thang Vickers	400-550 MPa
Độ cứng theo thang Brinell	300-500 MPa
Số đăng ký CAS	7440-06-4
Đồng vị ổn định nhất
Bài chính: Đồng vị của Platin
Iso NA Chu kỳ bán rã DM DE (MeV) DP 190Pt 0.014% 6,5×1011 năm α 3.18 186Os 192Pt 0.782% 192Pt ổn định với 114 neutron[1] 193Pt Tổng hợp 50 năm ε ? 193Ir 194Pt 32.967% 194Pt ổn định với 116 neutron[2] 195Pt 33.832% 195Pt ổn định với 117 neutron[3][4] 196Pt 25.242% 196Pt ổn định với 118 neutron[5] 198Pt 7.163% 198Pt ổn định với 120 neutron[6]

Platin hay còn gọi là bạch kim là một nguyên tố hóa học, ký hiệu Pt có số nguyên tử 78 trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học. Tên platin bắt nguồn từ thuật ngữ tiếng Tây Ban Nha platina del Pinto, nghĩa đen là "sắc hơi óng ánh bạc của sông Pinto".^[7] Platin là một kim loại chuyển tiếp quý hiếm, màu xám trắng, đặc dẻo, dễ uốn. Mặc dù nó có sáu đồng vị tự nhiên, nhưng platin vẫn là một trong những nguyên tố hiếm nhất trong lớp vỏ Trái Đất với mật độ phân bố trung bình khoảng 0,005 mg/kg. Platin thường được tìm thấy ở một số quặng nickel và đồng, chủ yếu là ở Nam Phi chiếm 80% tổng sản lượng trên toàn thế giới.

Platin thuộc nhóm 10 của bảng tuần hoàn cho nên nó có tính trơ, rất ít bị ăn mòn thậm chí ở nhiệt độ cao, vì vậy nó được xem là một kim loại quý. Platin thường xuất hiện ở trong bồi tích tự nhiên của một số con sông, nó lần đầu tiên được sử dụng để sản xuất các đồ tạo tác bởi người bản xứ Nam Mỹ thời kỳ tiền Columbus. Platin đã từng được nhắc đến trong các bản thảo ở châu Âu vào đầu thế kỷ XVI, nhưng vẫn không được phổ biến cho đến năm 1748, khi Antonio de Ulloa báo cáo về một loại kim loại mới có nguồn gốc từ Colombia, sau đó platin đã trở thành tâm điểm của các cuộc điều tra khoa học.

Platin được sử dụng trong làm chất xúc tác, trang thiết bị phòng thí nghiệm, thiết bị điện báo, các điện cực, nhiệt kế điện trở bạch kim, thiết bị nha khoa, và đồ trang sức. Platin là một vật liệu khan hiếm, quý và rất có giá trị bởi vì sản lượng khai thác hằng năm chỉ tầm vài trăm tấn. Vì là một kim loại nặng, nó có ảnh hưởng không tốt đối với sức khỏe khi tiếp xúc với các muối của nó, nhưng do khả năng chống ăn mòn cho nên nó ít độc hại hơn so với các kim loại khác. Một số hợp chất của Platin, đặc biệt là cisplatin, được sử dụng để dùng trong hóa trị liệu chống lại một số loại ung thư.

1. ^ Được cho là trải qua quá trình phân rã alpha thành ¹⁸⁸Os với chu kỳ bán rã hơn 6×10¹⁶ năm.
2. ^ Được cho là trải qua quá trình phân rã alpha thành ¹⁹⁰Os.
3. ^ Được cho là trải qua quá trình phân rã alpha thành ¹⁹¹Os.
4. ^ Có thể trải qua phân rã β^- ở trạng thái giới hạn thành ¹⁹⁵Au.
5. ^ Được cho là trải qua quá trình phân rã alpha thành ¹⁹²Os.
6. ^ Được cho là trải qua phân rã β⁻β⁻ thành ¹⁹⁸Hg với chu kỳ bán rã hơn 3,2×10¹⁴ năm.
7. ^ Woods, Ian (2004). The Elements: Platinum. The Elements. Benchmark Books. ISBN 978-0761415503.