Sokrates

Sokrates
Tượng đầu cẩm thạch của Sokrates ở Louvre. Đây chỉ là bản sao phỏng; bản gốc do Lysippus tạo tác bằng đồng đã thất lạc
Sinh	k. 470 TCN Deme Alopece, Athens
Mất	399 TCN (thọ 71 tuổi) Athens
Nguyên nhân mất	Bức tử bằng độc dược
Phối ngẫu	Xanthippe, Myrto
Con cái	Lamprocles, Menexenus, Sophroniscus
Gia đình	Sophroniscus (cha) Phaenarete (mẹ)
Thời kỳ	Triết học Hy Lạp cổ đại
Vùng	Triết học phương Tây
Trường phái	Triết học Hy Lạp cổ điển
Học sinh nổi bật	Platon Xenophon Antisthenes Aristippus Alcibiades Critias
Đối tượng chính	Tri thức luận, đạo đức luận, mục đích luận
Tư tưởng nổi bật	Chất vấn kiểu Sokrates Trí thức luận Sokrates Đối thoại Sokrates "Đời không suy xét là đời không đáng sống" Mỉa mai kiểu Sokrates Phương pháp Sokrates Ruồi trâu xã hội Nghịch lý Sokrates
Ảnh hưởng bởi Prodicus, Anaxagoras, Archelaus, Diotima, Damon, Parmenides
Ảnh hưởng tới Hầu như mọi triết gia Tây phương về sau, nhất là các đồ đệ, ví dụ như Platon, Xenophon, Antisthenes, Aristippus, Euclid của Megara, Phaedo của Elis

Sokrates (/ˈsɒkrətiːz/;^[1] tiếng Hy Lạp cổ: Σωκρᾰ́της, đã Latinh hoá: Sōkrátēs, [sɔːkrátɛːs]; phiên âm tiếng Việt: Xô-crát; k. 470 – 399 TCN)^[2][3] là một triết gia người Hy Lạp cổ đại (người Athens), ông được coi là một trong những người đã sáng tạo ra nền triết học phương Tây, và là nhà triết gia đạo đức đầu tiên^[4][5] của nền tư tưởng đạo đức phương Tây đồng thời là người đại diện tiêu biểu của trường phái triết học duy tâm.^[6][7][8] Ông là một nhân vật rất bí ẩn, không hề viết ra bất cứ điều gì, chỉ được biết đến chủ yếu thông qua các tác phẩm do những tác giả cổ đại cùng thời kể lại, trong đó nổi bật nhất chính là hai môn sinh Platon và Xenophon. Một số tác phẩm khác viết về ông đến từ những tác giả đương thời như Antisthenes, Aristippus và Aeschines xứ Sphettos. Aristophanes, một nhà viết kịch, chính là tác gia đương thời chủ yếu đã tạo ra những vở kịch có nhắc đến Sokrates trong suốt cuộc đời của nhà triết học này còn tồn tại đến ngày nay, ngoài ra, một đoạn trong cuốn "Sổ tay Du ký" của Ion xứ Chios cũng cung cấp những thông tin rất quan trọng về thời trẻ của Sokrates.^[9][10]

Những mẩu đối thoại của Plato là một trong những bằng chứng toàn diện nhất về Sokrates vẫn còn sót lại từ thời cổ đại tới giờ, từ đó giúp cho Sokrates trở nên nổi tiếng với những đóng góp cho các lĩnh vực đạo đức học và tri thức luận. Ông chính là người thầy của Plato, người được đặt tên cho những khái niệm triết học như Sự mỉa mai Sokrates và phương pháp Sokrates, hay elenchus. Tuy nhiên, vẫn có những câu hỏi được đặt ra về việc liệu có sự khác biệt nào giữa Sokrates trong đời thực với Sokrates được khắc họa bởi Plato trong những mẩu đối thoại của mình hay không.^[11]

Sokrates có một sức ảnh hưởng vô cùng mạnh mẽ đối với những triết gia sau thời kỳ cổ đại và kỷ nguyên hiện đại. Những tác phẩm văn học, nghệ thuật và văn hóa đại chúng miêu tả về Sokrates đã khiến ông trở thành một trong những hình tượng được biết đến rộng rãi nhất trong nền tư tưởng triết học phương Tây.

1. ^ Jones, Daniel; Roach, Peter, James Hartman and Jane Setter, eds. Cambridge English Pronouncing Dictionary. 17th edition. Cambridge UP, 2006.
2. ^ Easterling, P. E. (1997). The Cambridge Companion to Greek Tragedy. Cambridge University Press. tr. 352. ISBN 978-0-521-42351-9. Truy cập ngày 19 tháng 11 năm 2017.
3. ^ Smith, Nicholas D.; Woodruff, Paul (2000). Reason and Religion in Socratic Philosophy. Oxford University Press. tr. 154. ISBN 978-0-19-535092-0. Truy cập ngày 19 tháng 11 năm 2017. 469 or 468 (corresponding to the fourth year of the 77th Olympiad), according to Apollodorus...But the year of Socrates's birth is probably only an inference from...Plato [who] has Socrates casually describe himself as having lived seventy years.
4. ^ James Rachels, The Legacy of Socrates: Essays in Moral Philosophy Columbia University Press, 2007 ISBN 0-231-13844-X Accessed ngày 24 tháng 11 năm 2017
5. ^ Gregory Vlastos (1991). Socrates, Ironist and Moral Philosopher. Cornell University Press. tr. 43. ISBN 978-0-8014-9787-2.
6. ^ Moral Philosophy – The Discovery of Ethics: Sokrates Lưu trữ 2017-08-18 tại Wayback Machine Jacques Maritain Center Accessed ngày 24 tháng 11 năm 2017
7. ^ Peter Singer (1985) – Encyclopædia Britannica Lưu trữ 2016-12-20 tại Wayback Machine Chicago, 1985, pp. 627–648 Accessed ngày 24 tháng 11 năm 2017
8. ^ Anne Rooney – The Story of Philosophy: From Ancient Greeks to Great Thinkers of Modern Times (search page) Arcturus Publishing, 2014 ISBN 1-78212-995-2 Accessed ngày 24 tháng 11 năm 2017
9. ^ Charles H. Kahn (1998) – Ethics – p. 42, Cambridge University Press. 1998 ISBN 0-521-38832-5 Accessed ngày 22 tháng 12 năm 2017
10. ^ Stern, T (2013) – Philosophy and Theatre: An Introduction – ix Routledge 2013 ISBN 1-134-57591-2 Accessed ngày 22 tháng 12 năm 2017
11. ^ Kofman, Sarah (1998). Socrates: Fictions of a Philosopher. tr. 34. ISBN 978-0-8014-3551-5.